کد مطلب:18877 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:9

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

منظور از باطن مثالي اعمال، چيست؟

هر عبادتي باطني مثالي دارد و باطني عقلي؛ باطن مثالي را انسان در برزخ مشاهده مي​كند، برزخ همان عالم قبر است، از معصوم(ع) سؤال مي​كنند كه برزخ از كجا شروع مي​شود؟ مي​فرمايد «مُنذ القَبر» (تفسير نورالثقلين2/553.) لحظه​اي كه انسان وارد قبر مي​شود وارد برزخ شده است. آنچه به عالم مثال بر مي​گردد انسان در برزخ آن را مي​بيند اما باطن عقلي عبادات را در مافوق برزخ مي​بيند.

ابو بصير كه از شاگردان معروف امام باقر و امام صادق(ع) است نقل مي​كند

«إِذا ماتَ العَبد المُؤمن دَخل مَعه في قَبره سِتة صُور...» (بحار6/234.) وقتي بنده مؤمن از دنيا رفت، شش صورت نوراني به همراه او وارد برزخ و قبر مي​شوند، اين شش صورت او را از آسيبها از شش جهت محافظت مي​كنند، آن كس كه طرف راست اين بنده مؤمن قرار گرفته در معرفي خود مي​گويد من نمازم.

باطن نماز يعني همين صورت نوراني كه در قبر، طرف راست نمازگزار قرار مي​گيرد و مي​توان او را در برزخ ديد و با او سخن گفت و از او شفاعت طلبيد نماز نمونه است، همه عبادات بر همين منوال است.

سپس آن صورتي كه طرف چپ او قرارگرفته مي​گويد من زكات هستم. زكات تنها مربوط به مال نيست بلكه انسان موظف است زكات هر نعمت خدادادي را بپردازد، هيچ نعمتي بي​مسئوليت نيست، در روايات آمده است «زَكات العِلم تَعليمه من لا يَعلمه» (بحار2/25) [زكات دانش، آموختن آن به كساني است كه نمي​دانند.] «زَكات الجَمال العِفاف» (شرح غررالحكم4/105) [زكات نعمت زيبارويي عفت و پاكدامني است.] «زَكات الشُجاعة الجِهاد في سَبيل الله» (شرح غررالحكم4/106) [زكات نعمت شجاعت، جهاد در راه خداست، و ... .]

همه اين‎ها از مصاديق زكات است و اگر زكات نعمت پرداخته شد، اين زكات به صورت نوراني در قبر به پرداخت كننده خود كمك مي​كند و او را از آسيب و حادثه محافظت مي​كند.

صورتي كه در قبر روبروي بنده مؤمن ايستاده مي​گويد من روزه هستم، سرّ مثالي روزه​اي كه براي رضاي خدا گرفته مي​شود به صورت شخصي نوراني در قبر جلوه مي​كند و آن صورت نوراني كه پشت سر او است و از پشت وي را حمايت مي​كند مي​گويد من حج عمره هستم.

در مراسم حج، امام سجاد(ع) در صحراي عرفات به شخصي فرمودند تعداد حاجيان را چقدر تخمين مي​زني؟ راوي رقم زيادي را گفت، سپس عرض كرد حاجياني كه براي خدا از ثروت خود گذشتند و با ضجه و ناله خدا را مي​خوانند. امام فرمود چقد ضجه و ناله فراوان است و حاجي كم! گفت همه حاجي هستند آيا اين تعداد كم است؟ آنگاه حضرت، باطن افراد را به وي نشان داد ديد سرزمين وسيع عرفات پر است از خوك و بوزينه! و دربين اينها چند نفر انسان هستند (بحار96/258)!.

هر كس باطني دارد كه با باطن اعمال او متحد است؛ عامل با عمل خود متحد است و هر كس با نيت خود محشور مي​شود، امام صادق(ع) فرمود «يَحشُر النّاس عَلي نِيّاتهم» (همان67/209) امامان معصوم(ع) باطن افراد را مي​بينند و احياناً به ديگران هم نشان مي​دهند.

امّا آن نوري كه پايين پاي اوست مي​گويد من نيكيهايي هستم كه تو به برادران مؤمن روا داشتي، خيري كه به ديگران رساندي. آنگاه اين پنج نفر كه خود را معرفي كردند از آن كس كه بالاي سر مؤمن ايستاده سؤال مي​كنند كه تو كيستي كه از همه ما نوراني​تر هستي؟ مي​گويد من ولايت خاندان پيغمبرم، محبت علي و اولاد علي به اين صورت جلوه مي​كند، پيروي از آنها به اين شكل مجسم مي​شود كه از همه نوراني​تر است و بالاي سر مؤمن بر او اشراف دارد. وقتي انسان تشنه اهل بيت(ع) بود نه علاقه​مند صوري، با آنها محشور مي​شود.

---

آية الله جوادي آملي

حكمت عبادات